Đại cương Ổ bệnh

Do có rất nhiều loại vi sinh vật truyền nhiễm có khả năng gây bệnh nên các định nghĩa chính xác cho những gì tạo thành một ổ dịch hay ổ mầm bệnh là rất nhiều, khác nhau và thường mâu thuẫn với nhau. Khái niệm ổ bệnh chỉ áp dụng cho các mầm bệnh có khả năng lây nhiễm cho nhiều hơn một quần thể vật chủ và chỉ đối với một quần thể mục tiêu xác định tức là quần thể sinh vật mà mầm bệnh gây ra bệnh. Ổ bệnh là bất kỳ quần thể sinh vật nào (hoặc bất kỳ môi trường nào) chứa mầm bệnh và truyền nó cho quần thể có mục tiêu. Các ổ bệnh có thể bao gồm một hoặc nhiều loài khác nhau, có thể giống hoặc khác loài với mục tiêu và theo nghĩa rộng nhất, có thể bao gồm các loài thuộc nhóm vật trung gian truyền bệnh (vectơ), khác biệt với các ổ bệnh. Đáng chú ý là, các loài được coi là ổ bệnh cho một mầm bệnh nhất định có thể không gặp các triệu chứng bệnh khi bị nhiễm mầm bệnh.

Việc xác định các ổ chứa mầm bệnh truyền nhiễm tự nhiên đã được chứng minh là hữu ích trong việc điều trị và ngăn ngừa các đợt bùng phát dịch bệnh lớn ở người và vật nuôi, đặc biệt là những bệnh chưa có vắc xin. Về nguyên tắc, các bệnh truyền nhiễm từ động vật có thể được kiểm soát bằng cách cô lập, cách ly hoặc tiêu hủy các ổ chứa mầm bệnh lây nhiễm thông qua công tác tiêu trùng khử độc và ngăn chặn các tác nhân lây truyền bệnh để dập dịch. Việc tiêu hủy hàng loạt các động vật được xác nhận hoặc nghi ngờ là mang bệnh/ổ chứa mầm bệnh cho người, chẳng hạn như các loài chimgia cầm mang mầm bệnh cúm gia cầm, đã có hiệu quả trong việc ngăn chặn dịch bệnh có thể xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới, đối với các mầm bệnh khác, chẳng hạn như các ebolavirus, danh tính của mầm bệnh hình thành tự nhiên được cho là vẫn còn mờ mịt.

Sự đa dạng lớn lao của các hình thái mầm bệnh truyền nhiễm, vật chủ có thể có của chúng và cách thức vật chủ của chúng phản ứng với sự lây nhiễm đã dẫn đến nhiều định nghĩa cho "ổ bệnh", nhiều định nghĩa mâu thuẫn hoặc không đầy đủ để khẳng định. Trong một cuộc thăm dò về khái niệm năm 2002 được công bố của CDC của Hoa Kỳ thì ổ bệnh của một mầm bệnh nhất định được định nghĩa là một hoặc nhiều quần thể hoặc môi trường có mối liên hệ dịch tễ học mà mầm bệnh có thể được duy trì vĩnh viễn và từ đó lây nhiễm được truyền tới mục tiêu xác định quần thể. Quần thể mục tiêu là quần thể hoặc loài mà mầm bệnh gây bệnh, nó là quần thể được quan tâm vì nó bị bệnh khi bị lây nhiễm bởi mầm bệnh (ví dụ, con người là quần thể mục tiêu trong hầu hết các nghiên cứu dịch tễ học y tế).

Một tiêu chí phổ biến trong các định nghĩa khác là phân biệt ổ bệnh và không phải ổ bệnh theo mức độ mà vật chủ bị nhiễm bệnh biểu hiện các triệu chứng bệnh. Theo các định nghĩa này, ổ dịch là vật chủ không biểu hiện các triệu chứng bệnh khi bị mầm bệnh xâm nhiễm, trong khi vật chứa không có triệu chứng của bệnh. Mầm bệnh vẫn đồng hóa-dị hóa, phát triển và sinh sản, sinh sôi nảy nở bên trong vật chủ chứa nó, nhưng không ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của vật chủ, Mối quan hệ giữa mầm bệnh và ổ dịch ít nhiều có mối quan hệ tương đồng, trong khi ở những vật chủ nhạy cảm mắc bệnh do mầm bệnh gây ra, mầm bệnh được coi là ký sinh. Điều xác định rõ hơn một ổ chứa cho một mầm bệnh cụ thể là nơi nó có thể được duy trì và từ nơi nó có thể lây truyền. Một sinh vật "đa vật chủ" có khả năng có nhiều hơn một mầm bệnh.